صنعت مرغ لاین یکی از صنایع استراتژیک، حیاتی و بسیار پر هزینه به شمار می رود. در کل دنیا تنها ۶ کشور از این تکنولوژی بهر همند هستند که ایران جزو یکی از شش کشور دارنده این صنعت محسوب میشود.
واژه لاین شاید در نظر بسیاری ناآشنا باشد و از حساسیت این موضوع در دنیا مطلع نباشند، اما تکنولوژی مرغ لاین به قدری حائز اهمیت است که آن را با تکنولوژی هست های مقایسه م یکنند و این دانش به حدی در اقتصاد و امنیت غذایی یک کشور اثرگذار است که کشور دارنده آن ب هصورت قابل توجهی از دیگر کشورها متمایز میشود.
مرغهای لاین مجموع های از مرغ و خرو سهایی هستند که از نظر ژنتیکی خالص و ویژگ یهایی دارند که سبب میشود به لحاظ سلامت غذایی و اقتصادی بهترین عملکرد را داشته باشند. مر غهای لاین در ابتدای زنجیره ی تولید صنعتیِ مرغ گوشتی قرار دارند و از تولید مثل مر غهای لاین بعد چند نسل، مرغ گوشتی تولید میشود که به مصرف خانوار میرسد. هنگامی که تکنولوژی لاین در کشوری وجود داشته باشد با اصلاح نژاد مرغ لاین میتوان محتوای ژنتیکی آن را به منظور دستیابی به گوشت سالمتر و با کیفیتتر بهبود بخشید و به تبع آن اقتصاد جامعه توسعه می یابد. (به دلیل اهمیت محصولات پروتئینی در سلامت و تغذیه مردم،گوشت مرغ نقش بسزایی در اقتصاد کشور دارد)
تاریخچه ورود لاین در ایران به سال ۱۳۵۶ برمیگردد که نژاد آربوراکراز در منطقه قزوین وجود داشت اما به علت پاره ای از مشکلات این گله از بین رفت. در سال ۱۳۷۱ شمسی لاین نژاد هایبرو از هلند وارد ایران شد که برخلاف تصور هلندی ها متخصصان ایرانی توانستند تا به امروز این نژاد لاین که نام تجاری آرین به خود گرفته است را حفظ کنند، به طور یکه در دهه ی ۷۰ ، میزان ۸۰ درصد مر غهای گوشتی کشور از این نژاد تأمین می شد.
حال مسئله چیست؟ آیا در حال حاضر از نژاد آرین در تولید مرغ گوشتی کشور استفاده می شود؟ از آنجایی که همیشه مرغ همسایه غاز است باید بگویم خیر. با وجود اینکه دانش بسیار مهم لاین در کشور وجود دارد اما ایران در صنعت تولید مرغ گوشتی وابسته است. شاید تعجب آور باشد اما مسئله این است که ابتدای زنجیره ی تولید مرغ گوشتی وابسته به واردات و انحصاری است. نکته تاسفبار اینجاست که صنعت لاین در ایران تولید انبوه ندارد و این اتفاق موجب شد تا این صنعت به سوی نابودی رود و اکنون سهم نژاد آرین در بازار مرغ کشور به زیر یک درصد رسیده و ۹۹درصد از مرغ های گوشتی کشور وارداتی هستند که نژادوراس از انگلیس، بیشترین سهم را در بازار ایران داراست.
طبق آخرین آمار در سایت بازرگانی در سال ۹۷ ، میزان 6 میلیارد و 853 هزارو 372 دلار، ارز برای وارد کردن جوجه اجداد از کشور خارج شد. البته باید به این نکته اشاره کردکه هیچ کشوری لاین را صادر نمیکند بلکه آنچه که صادر میشود نتایج نژاد لاین است که بر خلاف مر غهای لاین نمیتوان تغییری در محتوای ژنتیکی آنها انجام داد و نژاد آنها را بهبود بخشید.
حال این سوال مطرح میشود که در صنعت مرغ گوشتی واردات بهتر است یا تولید داخل؟ مصرف مرغ گوشتی در ایران بسیار بالاست یعنی حدود ۲ برابر آمار جهانی. مرغ اجداد وارداتی از نژاد سنگین وزن هستند، در صورتی که امروزه در کل دنیا طبق استاندارد جهانی مرغ گوشتی با وزن کمتر از ۲ کیلو مصرف میشود. برای این امر، دو دلیل عمده وجود دارد؛ یک، هنگامی که وزن مرغ از یک حدی افزایش یابد جیره غذایی آن به جای گوشت تبدیل به چربی می شود اما مرغی با وزن کمتر، نسبت گوشت به چربی آن بیشتر از مرغ سنگین وزن است. دوم، از یک سنی (هفته پنجم به بعد) مرغ وارد دوره بیماری خود میشود و هرچه دوره ی پرورش ادامه دار شود میزان آنتی بیوتیکی که برای مقابله با بیماری به مرغ تزریق می شود، در گوشت آن افزایش می یابد. این
دو عامل در کیفیت گوشت مرغ بسیار موثرهستد. چنانچه هرچه وزن مرغ بیشتر باشد از کیفیت گوشت آن کاسته و
در نتیجه امنیت غذایی مردم کشور سرکوب می شود. یکی از علل بیماری مقاومت به آنتیبیوتیک ها که بحث آن در دنیا بسیار داغ است، مصرف مرغ سنگین وزن است که رفته رفته سلامت مردم جامعه را به خطر می اندازد، درصورتی که مرغ نژاد آرین سبک وزن است.
نکته مهم بعدی اینکه، سالیانه مقدار زیادی ارز برای واردات مرغ اجداد از دیگر کشورها پرداخت می شود که این هزینه گزاف را می توان در راستای بهبود نژاد لاین آرین خرج کرد.البته ناگفته نماند احیای لاین آرین زما نبر و پرهزینه است اما این هزینه صرف تولید اشتغال متخصصان و کارگران ایرانی و همچنین پیشرفت این تکنولوژی استراتژیک می شود که علاوه بر حفظ سلامت مردم جامعه، با صادرات و کاهش واردات به بهبود اقتصاد کشور و صنعت مرغداری می انجامد.به خصوص که در دوره کرونا این بخش متحمل ضررهای زیادی شده است.
مشکلات عدیده ای سبب شد تا صنعت لاین در ایران بهسوی نابودی رود. در خصوص احیای این صنعت باید نژاد
آرین بهبود یابد تا قابل عرضه به بازار شود و بتواند با نژادهای وارداتی رقابت کند، نژاد آرین ویژگی هایی را داراست که در صورت اصلاح، توانایی زیادی برای رقابت با نژادهای وارداتی دارد. آبان ماه سال ۹۸ اصلاحِ نژاد لاین آرین مجددا آغاز و حتی چندی پیش خبر ورود جوجه های این نژاد به بازار منتشر شد اما متاسفانه به دلیل وجود برخی مشکلات، پرورش مرغ آرین برای مرغدار مقرو نبه صرفه نیست و تولیدکننده ترجیح می دهد از نژادهایی استفاده کند که سود بیشتری نصیبش شود. اما برای احیای لاین آرین نیاز است که در بازار سهمی برای این نژاد اختصاص یابد تا فرآیند بهبود نژاد لاین کامل شود و بتوان به تولید انبوه از این نژاد دست یافت.
طبق گفت هی کارشناسان در راستای ایجاد سهمی در بازار برای نژاد آرین سه راهکار کلی وجود دارد: 1) عزم و همکاری دولت و وزارت جهاد کشاورزی که با حمایت از متخصصان اصلاح نژاد آرین و مرغداران این امر مهم را در دستور کار خود قرار دهند و ارزش افزود هی مناسبی همانند بسته های تشویقی (امکان صادرات، تامین نهاده و دیگر هزینه های جانبی پرورش مرغ) در اختیار پرور شدهندگان مرغ آرین قراردهد. چون نژاد آرین به وضع مطلوب خود نرسیده ممکن است در مقابل نژادهای وارداتی ضعیف تر عمل کند و ازاین جهت خسارت زیادی گریبا نگیر تولیدکننده و صنعت مرغداری می شود. مرغداری که با وضع موجود درعصر کرونا و با افزایش قیمت نهاده آسی بهای زیادی را به جان خریده است به معنای واقعی توان آسیب بیشتر از این را ندارد وقتی که از سوی دولت حمایت شود رغبت آن برای پرورش جوجه های نژاد آرین بیشتر م یشود.
2) متخصصان اصلاح نژاد آرین به صورت دقیق ویژگی آرین اصلاح شده را برای تولیدکنندگان تشریح کنند تا ذهنیت منفی مرغداران نسب به این نژاد تغییر یابد و با اطمینان بیشتری به پرورش این نوع مرغ بپردازند.
3) ذائقه مردم را به سوی مرغ با وزن پایین تغییر داد و با شرح مزیت های آن برای سلامتی انسان، صرفه اقتصادی برای مردم و مرغدار مصرف آن را تبلیغ کرد. (با کوتاه شدن دوره ی پرورشی مصرف نهاده کاهش و تعداد دوره ی پروشی در طول سال و تولید مرغ افزایش م ییابد).
به دلایل متعددی که تعدادی از آن در این یادداشت ذکر شد، جلوگیری از نابودی لاین آرین و راه اندازی مجدد آن امری دارای اهمیت است. وقتی ذخایر ژنتیکی مرغهای مصرفی کشور در داخل موجود باشد، علاوه بر تأمین امنیت غذایی مردم، با هر فرآیند اصلاح نژاد م یتوان کیفیت گوشت مرغ را طبق ذائقه مردم کشور افزایش داد و از بیمار یهایی که به دلیل استفاده از گوشت ب یکیفیت ایجاد م یشود، به مقدار زیادی جلوگیری کرد اما اگر این وابستگی به واردات ادامه یابد ممکن است کشور صادرکننده که تعداد آنها در کل دنیا محدود است، ایران را در مرغ هم تحریم کنند که سبب نابودی صنعت مرغ ایران می شود.
منبع: ماهنامه اقتصاد کوشان